De zandstenen ingang
van de Oosterkerk.
Het torentje van de
Oosterkerk in Hoorn.
Voorgeschiedenis Oosterkerk
De Oosterkerk op het Grote Oost in Hoorn dateert uit 1519. Het sierlijke torentje heeft een scheepje als
windvaan. De fraaie ingang is van zandsteen en draagt het wapen van Hoorn.Van oudsher is het de kerk van
schippers en vissers.
Over de stichting van de Oosterkerk, ook wel St. Anthonius Kerk genoemd, gaat het volgende verhaal. Er waren in 1450 twee broers, die samen een kapel wilden stichten. Zij kregen verschil van mening en besloten ieder een kapel te stichten. De ene broer bouwde de St. Anthoniskapel, de ander stichtte een kapel aan de overzijde van het Oost bij de Bagijnesteeg. De tweede kapel is vervolgens bij het Maria Magdalena klooster getrokken en later afgebroken.
Het St. Anthoniuskapelletje aan het Oost moet maar klein geweest zijn. In 1493 werd er aan de westzijde een kapel naast geplaatst, zodat er aan de straatkant twee gevels kwamen. In 1519 werd het koor, waaraan men een jaar eerder met de werkzaamheden begonnen was, voltooid.
Grondvorm
De Oosterkerk heeft de grondvorm van een kruis. In tegenstelling tot de andere kapellen en kerken in Hoorn,
is in deze kerk het koor aan de zuidzijde. De kerk staat namelijk met zijn as in noord-zuidrichting in
plaats van oost-west, zoals bijna alle christelijke kerken.
Torentje
Op het kruis staat een middeleeuws houten torentje. Het schijnt dat dit torentje dat in 1600 is gemaakt,
een vergroting is van het oorspronkelijke. Deze vergroting vond plaats met als doel het oude speelwerk
uit de Grote Kerk er in aan te brengen. Toen het speelwerk werd aangeleverd, bleek het torentje te klein te zijn.
Gevel
In 1603 viel bij een storm de gevel aan het Oost om. De gevel werd het volgende jaar gerepareerd.
In 1616 werd een stuk van de gehele gevel aan het Oost afgebroken. In de plaats hiervan werd een
nieuwe muur gezet. Dit noordelijk gedeelte van bak- en natuursteen draagt een Renaissance
karakter.
De ramen in de voorgevel zijn in 1764 dichtgemaakt om hier het nieuwe orgel tegen aan te kunnen plaatsen. Het uurwerk van de kerk is gedagtekend 1688 en steekt als een uithangbord over de straat.
