Vissershuisjes op Visserseiland rond 1880.
De schuur links is in goede staat,
dit in tegenstelling tot de situatie
op de
tekening van G.H. Lückens.
Houtzaagmolen 'De Halm'
op het Visserseiland, circa 1900.
Gezicht op Visserseiland anno 1903.
Op de voorgrond de daken van de huizen
aan Achter op 't Zand.
Visserseiland is een schiereiland dat de westelijke en zuidelijke kant van de Grashaven in Hoorn begrenst. De oorspronkelijke benaming van eiland en haven was Westereiland en Westerhaven.
Aanleg haven
In 1633 werd begonnen met de aanleg van de Westerhaven. Hiertoe werden twee
golfbrekers aangebracht, bestaande uit dubbele rijen ingeheide palen. De rijen
palen werden verstevigd met schoorpalen, verbonden met bouten. Op enkele, voor
de scheepvaart nuttige plaatsen, waren de palen voorzien van loopbruggen.
Van dam tot eiland
Om het dichtslibben van de vaarweg tegen te gaan ging men vrij spoedig over tot
het dichten van de dubbele palenrijen, met behulp van sparrenhout en bladriet
met daar bovenop zware keien om het geheel op zijn plaats te houden. Na 1650
werd de westelijke dam kunstmatig uitgebreid en opgehoogd met slijk, dat
beschikbaar kwam door baggerwerkzaamheden in verschillende havens. Zo ontstond
het Westereiland, het huidige Visserseiland. In 1656 werd de oostelijke dam met
slijk opgehoogd en ontstond het Oostereiland.
Verbindingsdijk
Het Westereiland werd in 1656 beschoeid en kreeg een kleine vissershaven. In
1657 werd besloten Westereiland en Oostereiland te verbinden met een
verbindingsdijk, de Lantaarndijk. Dit stuk kwetsbare zeewering was in 1662 klaar
en werd in de volksmond de Haai genoemd, vanwege het vele heiwerk dat nodig was
voor de aanleg.
In 1678 moest het Visserseiland verder worden verstevigd met paalwerk, planken en
beschoeiing. Vanaf ongeveer 1700 werd het Westereiland Visserseiland genoemd.
Bebouwing
In 1675 was er al sprake van een eiland met een bedrijfsmatig karakter. Er werd onder
andere gewerkt in de visserij, de paling- en bokkingrokerij, de houthandel en de
aardappelkokerij.
Omstreeks 1900 bestond de bebouwing uit vissershuisjes, paling- en bokkingrokerijen, een
taanhuisje en
twee houtzaagmolens. Beide molens waren eigendom van firma Zijp.
Verwoestende branden
De uit Wognum afkomstige houtzaagmolen 'De Halm' is op 22 juli 1904 verbrand.
Houtzaagmolen 'De Rob' stond eerst aan het Weeltje en droeg toen de naam 'De Hoop'.
De molen was in 1887 overgeplaatst naar het Visserseiland. In 1924 werd 'De Rob' afgebroken
en vervangen door een stoomzagerij, die in 1935 door brand totaal werd verwoest.
Van de oude bebouwing is anno 2008 niets meer over. Er is moderne woningbouw voor in de plaats gekomen.
Westerhaven met Westereiland rond 1700.
Onderdeel van een schilderij
door Matthias Withoos (Westfries Museum).